jeolojik zamanlar ne demek?

Jeolojik zaman, Dünya'nın oluşumundan günümüze kadar olan zamanı kapsayan devasa bir zaman dilimi olup, kayaçların ve fosillerin incelenmesiyle belirlenir. Bu zaman dilimi, hiyerarşik bir sistemle, büyükten küçüğe doğru edeler (eonlar), erler (eralar), devirler (peryotlar), çağlar (epoch) ve kronlar olmak üzere alt birimlere ayrılır. Her bir birim, belirli jeolojik olaylar, iklim değişiklikleri ve yaşamın evrimiyle karakterize edilir.

İşte ana jeolojik zaman birimleri hakkında bir genel bakış:

1. Eonlar (Eons): En büyük zaman birimleri. Dünya tarihi dört eona ayrılır:

• Hadean (4,6 milyar yıl önce - 4 milyar yıl önce): Dünya'nın oluşumu ve erken evrelerini kapsar. Okyanusların oluşumu, volkanik faaliyetlerin yoğunluğu ve atmosferin oluşumu bu dönemde gerçekleşmiştir. Henüz yaşamın ortaya çıkmadığı düşünülmektedir.

• Arkeen (4 milyar yıl önce - 2,5 milyar yıl önce): İlk yaşam formlarının (prokaryotlar) ortaya çıktığı dönemdir. Kıtaların oluşumu ve fotosentezin başlaması Arkeen'in önemli olaylarıdır. Oksijen seviyelerinin artışı, yaşamın evriminde büyük bir adım olmuştur.

• Proterozoik (2,5 milyar yıl önce - 541 milyon yıl önce): Ökaryotik hücrelerin ve çok hücreli yaşamın evriminin başladığı eondur. Bu dönemde, birkaç büyük buzul çağı ve süper kıtaların oluşumu ve parçalanması yaşanmıştır.

• Fanerozoik (541 milyon yıl önce - günümüz): Görünen yaşam anlamına gelen bu eon, Kambriyen patlamasıyla başlar ve günümüze kadar devam eder. Karmaşık çok hücreli yaşamın çeşitliliği ve evrimi bu dönemde büyük bir hız kazanmıştır. Fanerozoik üç ere ayrılır:

2. Erler (Eras): Eonların alt birimleridir. Fanerozoik Eon üç ere ayrılır:

• Paleozoik (541 milyon yıl önce - 252 milyon yıl önce): "Eski yaşam" anlamına gelir. Kambriyen patlaması, çeşitli omurgasızların, balıkların, amfibilerin ve sürüngenlerin evrimini içerir. Bu dönemde büyük kıtasal hareketler ve birkaç kitlesel yok oluş olayı yaşanmıştır.

• Mezozoik (252 milyon yıl önce - 66 milyon yıl önce): "Orta yaşam" anlamına gelir. Sürüngenlerin, özellikle dinozorların altın çağıdır. İlk memeliler ve kuşlar da Mezozoik'te evrimleşmiştir. Bu dönemde Pangea süper kıtasının parçalanması olmuştur.

• Senozoik (66 milyon yıl önce - günümüz): "Yeni yaşam" anlamına gelir. Dinozorların yok oluşundan sonra memeliler ve kuşlar çeşitlilik kazanmış ve gelişmişlerdir. İnsanların evrimi de Senozoik'te gerçekleşmiştir. Bu dönem, buzulların ilerlemesi ve geri çekilmesi ile karakterizedir.

3. Devirler (Periods), Çağlar (Epochs) ve Kronlar: Erlerin, daha küçük zaman dilimlerine ayrılmaları ile oluşur. Örneğin, Mezozoik Era, Triasik, Jurasik ve Kretase dönemlerine ayrılır. Bunlar da daha küçük zaman dilimlerine, çağlara ve kronlara ayrılır.

Bu bilgiler genel bir çerçeve sunmaktadır. Her bir jeolojik zaman birimi hakkında çok daha detaylı bilgiler mevcuttur. Jeolojik zaman ölçeği sürekli olarak yeni keşifler ve gelişmiş tekniklerle güncellenmektedir.